حمد و ستایش شایستهٔ خداوند قوی و قدرتمند است، خداوند غالب و شکست ناپدیر. آنکه کوچکترین صداها از شنوایی از مخفی نمی‌ماند، وحتی حرکات جنین در شکم مادرش از چشم او پنهان نیست. بزرگترین پادشاهان در مقابل عظمت او خوار و ذلیل هستند، و حیله وفریب فریبکاران در مقابل او باطل می‌شود، و قضا وقدر او بر گناهکاران جاری می‌شود، و اختیار او بر اختیار مردمان سبقت گرفته است، پس اینان اهل بهشت هستند وآنان اهل دوزخ، و این قضا وقدر خداوند قبل از خلقت آنان است، و اگر این تقسیم نمی‌بود سعی و تلاش کوشش کنندگان باطل می‌شد، و اهل ایمان از اهل کفر شناخته نمی‌شدند، و اهل شک از اهل یقین شناخته نمی‌شدند، و اگر این تقسیم نمی بود جهنم از مجرمین پر نمی شد. خداوند می‌فرماید: {وَلَوْ شِئْنَا لَآتَيْنَا كُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا وَلَكِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّي لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ} [السجدة: ۱۳] (و اگر می‌خواستیم، هر آینه به هر انسانی هدایتش را عطا می‌کردیم، ولی سخن من حق شد که: همانا جهنم را از جن و انس همگی پر خواهم کرد). این – ای برادر من – حکمت الهی است و خداوند حکیم‌ترین حاکمان است.
خداوند را سپاس می گویم سپاس شکرگزاران، و از او کمک صبر کنندگان را می‌طلبم، و به او از عذاب خوار کننده پناه می برم. هیچ معبود به حقی جز او نیست، و شهادت می‌دهم که محمد بنده وفرستادهٔ اختیار شده و امین اوست. درود وسلام خداوند بر او و بر یار گرامی اش اولین ایمان آورنده به او از مردان، و بر عمر آن شخص قوی که در مورد امر خداوند هیچ ملایمتی نداشت، و بر عثمان همسر دو دختر رسول الله صلی الله علیه وسلم و بهترین یار آنها، و بر علی که دریای علم بود، و بر همهٔ خاندان پاک و مطهر ایشان، و بر همهٔ اصحاب پاک ایشان، و بر کسانی که به نیکی از آنها تا روز قیامت پیروی کنند.
برادران و خواهران: بدانید که داخل شدن به آتش دوزخ اسبابی دارد که خداوند متعال در کتابش و بر زبان پیامبرش محمد صلی الله علیه وسلم بیان کرده است، تا مردم از آنها بر حذر باشند، و این اسباب بر دو قسمت است:
قسمت اول: اسبابی که باعث کفر صاحب آن می‌شود، و باعث می‌شود که جاودان در آتش بماند.
قسمت دوم: اسبابی که باعث فاسق شدن صاحب آن می‌شود، و باعث دخول او به آتش جهنم می‌شود ولی جاودان در آن نمی‌ماند.
اما اسباب قسمت اول را بیان می‌کنیم که هفت سبب هستند:
سبب اول: شرک به خداوند، و آن این است که در ربوبیت یا الوهیت یا صفات خداوند برای او شریکی قائل شوی.
پس هر کس اعتقاد داشته باشد که خالقی مستقل یا مشترک با خداوند وجود دارد، یا اینکه اعتقاد داشته باشد که معبودی غیر از الله مستحق عبادت است، یا اینکه بعضی از انواع عبادات را که فقط باید برای خداوند انجام شود برای دیگران انجام دهد، یا اینکه اعتقاد داشته باشد که کسی در علم و قدرت و عظمت و امثال آن مانند خداوند متعال است پس به تحقیق به شرک اکبر افتاده است، و مستحق است که جاودان در آتش دوزخ بماند. خداوند می‌فرماید: {إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ} [المائدة: ۷۲ ] (همانا كسی كه به الله شرک ورزد، قطعاً الله بهشت را بر او حرام كرده و جایگاه او آتش است، و برای ستمگران هيچ ياوری نخواهد بود).
سبب دوم: کفر آوردن به خداوند متعال یا فرشتگانش یا کتبش یا پیامبرانش یا روز قیامت یا قضا وقدرش.
هر کس چیزی از این ها را تکذیب یا انکار کند یا در آن شک کند، او کافر است و جاودان در آتش دوزخ می‌ماند. خداوند می‌فرماید: {إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيُرِيدُونَ أَنْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَيُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا * أُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا} [النساء: ۱۵۰-۱۵۱] (بی‌گمان کسانی که به الله و پیامبرانش کفر می‌ورزند و می‌خواهند میان الله و پیامبرانش جدایی بیفکنند و می‌گویند: به برخی ایمان داریم و برخی را انکار می‌کنیم و می‌خواهند در این میان راهی برگزینند، آنان در حقیقت همان کافرانِ واقعی‌اند، و ما برای کافران عذابی خوارکننده آماده کرده‌ایم). و همچنین می‌فرماید: {إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْكَافِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا * خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا * يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا * وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا * رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا} [الأحزاب: ۶۴-۶۸] (بی‌گمان الله کافران را لعنت کرده و برای آنان آتش فروزانی آماده ساخته است، جاودانه در آن خواهند ماند، نه یاوری خواهند یافت و نه مددکاری، روزی که چهره‌هایشان در آتش زیر و رو می‌شود، می‌گویند: ای کاش از الله و پیامبر اطاعت کرده بودیم! و می‌گویند: پروردگارا! ما از سران و بزرگانمان پیروی کردیم، پس آنان ما را از راه به در کردند. پروردگارا! آنان را دو برابر عذاب ده و آنان را لعنتی بزرگ فرما!).
سبب سوم: انکار فرض بودن هر رکنی از ارکان اسلام.
پس هر کس که فرض بودن توحید خداوند متعال یا شهادت به اینکه محمد رسول خداوند است یا اینکه پیامبر به تمام جهانیان فرستاده شده است یا اینکه فرض بودن نمازهای پنجگانه یا فرض بودن زکات یا فرض بودن روزه رمضان یا فرض بودن حج را انکار کند کافر می‌شود؛ زیرا که این شخص خداوند و رسولش و اجماع مسلمین را تکذیب کرده است.
و همچنین کسی که حرام بودن شرک یا کشتن انسان بی گناه که خداوند کشتن او را حرام کرده است یا حرام بودن زنا یا حرام بودن لواط یا مشروبات الکلی یا مانند آن را که حرام بودن آنها با آیات و احادیث صریح پیامبر صلی الله علیه وسلم بیان شده است را انکار کند کافر است، زیرا او خداوند و پیامبرش صلی الله علیه وسلم را تکذیب کرده است، ولی اگر تازه مسلمان باشد و یکی از این موارد را از روی نادانی انکار کند کافر نمی‌شود.
سبب چهارم: مسخره کردن خداوند متعال یا مسخره کردن دینش یا تمسخر پیامبرش صلی الله علیه وسلم، خداوند می‌فرماید: {وَلَئِن سَأَلْتَهُمْ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلْعَبُ قُلْ أَبِاللَّهِ وَآيَاتِهِ وَرَسُولِهِ كُنتُمْ تَسْتَهْزِئُونَ * لَا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ إِن نَّعْفُ عَن طَائِفَةٍ مِّنكُمْ نُعَذِّبْ طَائِفَةً بِأَنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِينَ} [التوبة: ۶۶] (و اگر از آنان بپرسی، خواهند گفت: ما فقط سرگرمی و شوخی می‌کردیم. بگو: آیا به الله و آیات او و پیامبرش استهزا می‌کردید؟ عذرخواهی نکنید! شما پس از ایمانتان کافر شده‌اید. اگر از گروهی از شما درگذریم، گروهی دیگر را عذاب خواهیم کرد، زیرا که آنان مجرم بودند).
استهزاء به معنای تمسخر و ریشخند است و از بزرگترین موارد اهانت به خدا، دین او و پیامبرش به شمار می‌آید و بزرگترین نوع تحقیر و بی‌ارزش شمردن است. خداوند از چنین نسبتی بسی برتر و والاتر است.
سبب پنجم: ناسزا گفتن به خداوند یا دینش یا رسولش، و آن اینست که آنها به بدی یاد کند و آنها را طوری یاد کند باعث کوچک شمردن یا بی ارزش شمردن آنها شود، مانند لعنت کردن یا زشت شمردن و مانند آن.
شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می گوید: «هر کس خدا یا رسولش را ناسزا بگوید به طور ظاهر وباطن کافر شده است، فرقی نمی‌کند که اعتقاد داشته باشد که این کار حرام است یا نه، یا اینکه در آن لحظه هیچ اعتقادی نداشته باشد؛ در همهٔ این حالت کافر است. اصحاب ما گفته اند: فرقی نمی‌کند جدی گفته یا شوخی؛ در هر دو حالت کافر می‌شود، و این سخن کاملا درست است، و از اسحاق بن راهویه نقل شده است که: مسلمانها اجماع کرده‌اند که کسی که خداوند را، یا رسولش را، یا آنچه نازل کرده است را ناسزا بگوید کافر است حتی اگر به آنچه نازل شده است اعتقاد داشته باشد [یعنی باز هم کافر می‌شود]».
و همچنین گفته است: «وحکم ناسزا گفتن به سایر پیامبران همانند ناسزا گفتن به پیامبر ما محمد صلی الله علیه وسلم است، پس هر کس که یکی از پیامبرانی که اسمش در قرآن آمده است، یا پیامبری که در حدیث صحیح اسم او آمده است، یا فلان پیامبر فلان کار را انجام داده است، اگر کسی این پیامبر را ناسزا بگوید یا این کار را تحقیر کند حکم او همان حکم قبلی است [یعنی کافر شده است]».
اما دربارهٔ ناسزا گفتن به غیر پیامبران اگر قصد او توهین به پیامبر باشد مثلا یکی از اصحاب پیامبر را ناسزا بگوید و قصد او توهین به خود پیامبر باشد، مثلا یکی از همسران پیامبر صلی الله علیه وسلم را به زنا توصیف کند چنین شخصی کافر می‌شود، زیرا این کار او توهین به خود پیامبر است و حکم دو چیز متشابه یک حکم است، واین کار کفر است. خداوند متعال می‌فرماید: {الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ} [النور: ۲۶] (زنان ناپاک از آنِ مردان ناپاک هستند).
سبب ششم: به غیر حکم خداوند حکم کردن، با این اعتقاد که حکم غیر خداوند به حق نزدیکتر است و به مصلحت مردم است، یا اینکه حکم غیر خداوند مساوی حکم خداوند است، یا اینکه جایز است که به حکم غیر خداوند حکم شود. هر کس این اعتقاد را داشته باشد کافر است؛ به دلیل این سخن خداوند که می‌فرماید: {وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ} (و کسانی که به آنچه الله نازل کرده حکم نکنند، آنان همان کافرانند).
همچنین اگر معتقد باشد که حکم غیر الله از حکم او بهتر یا مساوی با حکم خداوند است یا داوری بردن به آن جایز است؛ چنین شخصی کافر است حتی اگر به غیر حکم خداوند حکم نکند، زیرا این سخن حق تعالی را تکذیب کرده که می‌فرماید: {وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ} [المائدة: ۵۰] (آیا آنها حکم جاهلیت را می‌طلبند؟! و چه کسی بهتر از الله برای قومی که یقین دارند، حکم می‌کند؟). همچنین به اقتضای این سخن خداوند متعال: {وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ} (و کسانی که به آنچه الله نازل کرده حکم نکنند، آنان همان کافرانند).
سبب هفتم: نفاق، وآن این است که شخص در دلش کافر، ولی در ظاهر یا با زبانش یا عملش به مردم نشان دهد که مسلمان است. خداوند می‌فرماید: {إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا} [النساء: ۱۴۵] (همانا منافقان در پایین‌ترین درجه از آتش [جهنم] قرار دارند، و هرگز برای آنان یاوری نخواهی یافت).
کفر این گروه از گروه قبلی شدیدتر است، و عذاب آنها نیز شدیدتر است، و آنها در پایین‌ترین درجهٔ جهنم هستند، زیرا کفر آنها، کفر و فریب و استهزای خداوند و آیاتش و پیامبرش را یکجا کرده است.
خداوند می‌فرماید: {وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِينَ * يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ * فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ * وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ * أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِن لَّا يَشْعُرُونَ * وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَكِن لَّا يَعْلَمُونَ * وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَىٰ شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ * اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ} [البقرة: ۸-۱۵] (و برخی از مردم می‌گویند: ما به الله و روز قیامت ایمان آورده‌ایم، درحالی‌که آنان ایمان ندارند * می‌خواهند الله و مؤمنان را فریب دهند، اما جز خودشان را فریب نمی‌دهند و [این را] احساس نمی‌کنند * در دل‌هایشان بیماری [نفاق] است، پس الله بیماری‌شان را می‌افزاید، و برای آنان به سبب دروغی که می‌گویند عذابی دردناک خواهد بود * و چون به آنان گفته شود: در زمین فساد نکنید، گویند: ما فقط اصلاح‌کننده‌ایم! * بدانید که آنان خود فسادکننده‌اند، ولی درک نمی‌کنند * و چون به آنان گفته شود: ایمان بیاورید همان‌گونه که مردم ایمان آوردند، گویند: آیا همان‌گونه که سفیهان ایمان آورده‌اند، ایمان بیاوریم؟ بدانید که آنان خود سفیهند، ولی نمی‌دانند. * و هنگامی که با مؤمنان ملاقات کنند، گویند: ایمان آوردیم، ولی چون با شیطان‌های خود خلوت کنند، گویند: ما با شماییم، ما فقط استهزاگرانیم! * الله آنان را به استهزا می‌گیرد و آنان را در سرکشی‌شان مهلت می‌دهد که سرگردان بمانند).
نفاق نشانه‌های بسیاری دارد؛ از آن جمله:
- شک در آنچه خداوند نازل کرده است، حتی اگر در ظاهر به مردم نشان دهد که مسلمان است، خداوند متعال می‌فرماید: {إِنَّمَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ} [التوبة: ۴۵] (فقط کسانی از تو [برای ترک جهاد] اجازه می‌خواهند که به الله و روز قیامت ایمان ندارند و دل‌هایشان دچار شک شده است، پس در شک خود سرگردان‌اند).
- کراهت داشتن از حکم خداوند و رسولش، خداوند می‌فرماید: {أَلَمْ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ ءَامَنُوا بِمَآ أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُوٓا إِلَى ٱلطَّٰغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوٓا أَن يَكْفُرُوا بِهِۦ وَيُرِيدُ ٱلشَّيْطَٰنُ أَن يُضِلَّهُمْ ضَلَٰلًا بَعِيدًا * وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَىٰ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ وَإِلَى ٱلرَّسُولِ رَأَيْتَ ٱلْمُنَٰفِقِينَ يَصُدُّونَ عَنكَ صُدُودًا} [النساء: ۶۰-۶۱] (آیا ندیدی کسانی را که گمان می‌کنند به آنچه بر تو نازل شده و آنچه پیش از تو نازل شده، ایمان دارند، [ولی] می‌خواهند داوری را نزد طاغوت ببرند، در حالی که فرمان یافته‌اند که به آن کفر ورزند؟ و شیطان می‌خواهد آنان را به گمراهی دوری بیفکند * و هنگامی که به آنان گفته شود: به سوی آنچه الله نازل کرده و به سوی پیامبر بیایید، منافقان را می‌بینی که از تو روی‌گردان می‌شوند).
- کراهت داشتن پیروزی اسلام ومسلمانان، و خوشحال شدن به شکست خوردن آنها، خداوند می‌فرماید: {إِن تُصِبْكَ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِن تُصِبْكَ مُصِيبَةٌ يَقُولُوا قَدْ أَخَذْنَآ أَمْرَنَا مِن قَبْلُ وَيَتَوَلَّوا وَّهُمْ فَرِحُونَ} [التوبة: ۵۰] (اگر خیری به تو برسد، آنان را ناراحت می‌کند، و اگر مصیبتی به تو رسد، می‌گویند: ما از پیش کار خود را [با احتیاط] انجام دادیم و [از تو] روی می‌گردانند در حالی که شادمانند).
و خداوند می‌فرماید: {هَا أَنتُمْ أُولَآءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلَا يُحِبُّونَكُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِٱلْكِتَابِ كُلِّهِۦ وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُوٓا ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَيْكُمُ ٱلْأَنَامِلَ مِنَ ٱلْغَيْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ * إِن تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِن تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا وَإِن تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْـًٔا إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ} [آل عمران: ۱۱۹-۱۲۰] ([ای مؤمنان!] این شمایید که آنان (دشمنان دین) را دوست دارید، ولی آنان شما را دوست ندارند، و شما به همه کتاب [الهی] ایمان دارید، اما آنان چون شما را ملاقات کنند، [به زبان] می‌گویند: ایمان آوردیم، ولی چون تنها شوند، از شدت خشم، سر انگشتان خود را می‌گزند. بگو: به خشم خود بمیرید! قطعاً الله به رازهای درون سینه‌ها آگاه است * اگر خیری به شما برسد، آنان را ناراحت می‌کند، و اگر آسیبی به شما برسد، خوشحال می‌شوند؛ ولی اگر صبر کنید و تقوا پیشه کنید، نیرنگشان هیچ زیانی به شما نمی‌رساند، زیرا الله به آنچه انجام می‌دهند، احاطه دارد).
- فتنه‌اندازی بین مسلمانان، و خوشحال شدن به آن، خداوند متعال می‌فرماید: {لَوْ خَرَجُوا فِيكُم مَّا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَٰلَكُمْ يَبْغُونَكُمُ ٱلْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّٰعُونَ لَهُمْ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ بِٱلظَّٰلِمِينَ} [التوبة: ۴۷] (اگر [منافقان] با شما [برای جهاد] خارج می‌شدند، جز فساد و آشفتگی چیزی بر شما نمی‌افزودند، و در میان شما به فتنه‌انگیزی می‌پرداختند، و در میان شما کسانی هستند که به سخنان آنان گوش می‌دهند، و الله به [حال] ستمگران داناست).
- دوست داشتن دشمنان اسلام، مخصوصا بزرگان آنها، و ستایش کردن آنها، و پخش کردن سخنان آنان که مخالف اسلام است، خداوند می‌فرماید: {أَلَمْ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ تَوَلَّوْا قَوْمًا غَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيْهِم مَّا هُم مِّنكُمْ وَلَا مِنْهُمْ وَيَحْلِفُونَ عَلَى ٱلْكَذِبِ وَهُمْ يَعْلَمُونَ} [المجادلة: ۱۴] (آیا ندیدی کسانی را که با گروهی که الله بر آنان غضب کرده، دوستی می‌کنند؟ نه از شما هستند و نه از آنان، و [با این حال] به دروغ سوگند می‌خورند در حالی که خودشان [به دروغ بودن آن] آگاهند).
- مسخره کردن مؤمنان، و نشان دادن عیب‌های آنها مخصوصا در عبادتهایشان، خداوند می‌فرماید: {ٱلَّذِينَ یَلْمِزُونَ ٱلْمُطَّوِّعِینَ مِنَ ٱلْمُؤْمِنِینَ فِی ٱلصَّدَقَـٰتِ وَٱلَّذِینَ لَا یَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ ٱللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ} [التوبة: ۷۹] ([همان] کسانی که از مؤمنانی که با میل و رغبت صدقه می‌دهند و [نیز] از آنانی که جز توان [اندک] خود چیزی برای انفاق نمی‌یابند، عیب‌جویی می‌کنند و آنان را مسخره می‌نمایند. خداوند [نیز] آنان را مورد استهزاء قرار داده و برایشان عذابی دردناک خواهد بود).
ببینید که چگونه مومنین صادق را در عبادتهایشان به ریا متهم می‌کنند، وکسانی که نمی‌توانند صدقه بدهند را به کوتاهی متهم می‌کنند.
- تکبر ورزیدن و نخواستن دعای مؤمنان، از روی کوچک شمردن و شک در بر حق بودن آنها، خداوند می‌فرماید: {وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ ٱللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَهُم مُّسْتَكْبِرُونَ} [المنافقون: ۵] (و هنگامی که به آنان گفته شود: بیایید تا رسول الله برای شما آمرزش بخواهد، [از روی تکبر] سرهایشان را برمی‌گردانند، و آنان را می‌بینی که از [حق] روی‌گردان شده و مستکبرانه [سر باز می‌زنند]).
- به سنگینی وسختی و با کسالت نماز خواندن، خداوند می‌فرماید: {إِنَّ ٱلْمُنَـٰفِقِینَ یُخَـٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوٓا إِلَى ٱلصَّلَوٰةِ قَامُوا كُسَالَىٰ یُرَآءُونَ ٱلنَّاسَ وَلَا یَذْكُرُونَ ٱللَّهَ إِلَّا قَلِیلًا} [النساء: ۱۴۲] (همانا منافقان [گمان می‌کنند که] الله را فریب می‌دهند، در حالی که او آنان را فریب می‌دهد، و هنگامی که به نماز برمی‌خیزند، با کسالت برخاسته و برای ریا و خودنمایی در برابر مردم نماز می‌خوانند، و خدا را جز اندکی یاد نمی‌کنند). و رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرماید: «سنگین‌ترین نماز برای منافقان، نماز عشا و نماز صبح است». متفق علیه.[1]
- اذیت کردن الله و پیامبرش، خداوند می‌فرماید: {إِنَّ ٱلَّذِینَ یُؤْذُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ لَعَنَهُمُ ٱللَّهُ فِی ٱلدُّنیَا وَٱلـَٔاخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابا مُّهِینا * وَٱلَّذِینَ یُؤْذُونَ ٱلْمُؤْمِنِینَ وَٱلْمُؤْمِنَـٰتِ بِغَیْرِ مَا ٱكْتَسَبُوا فَقَدِ ٱحْتَمَلُوا بُهْتَـٰنا وَإِثْما مُّبِینا} [الأحزاب: ۵۷-۵۸] (همانا کسانی که الله و پیامبرش را آزار می‌دهند، الله آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده و برایشان عذابی خوارکننده مهیا ساخته است. (۵۷) و کسانی که مردان و زنان مؤمن را بدون آنکه جرمی مرتکب شده باشند، آزار می‌دهند، قطعاً بهتان و گناهی آشکار بر دوش کشیده‌اند).
این برخی از نشانه‌های منافقین بود که برای شما آوردم، تا از آنها بر حذر باشیم و دلها را از آنها پاک کنیم.
خداوندا ما را از نفاق حفظ کن، وبه ما ایمانی که از آن راضی باشی عطا فرما، و ما و پدران و مادران ما و تمامی مسلمانان را مورد مغفرت قرار بده، و درود سلام فراوان خداوند بر پیامبرمان محمد و بر خاندان و اصحاب ایشان باد.
علامه ابن عثیمین رحمه الله | ترجمه: جمشید رخشانی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1]- به روایت بخاری: کتاب الأذان، باب فضل العشاء فی الجماعة (۶۵۷) و مسلم: کتاب المساجد ومواضع الصلاة (۶۵۱) از ابوهریره رضی الله عنه.
